Blockchain gần đây đang thu hút rất nhiều sự chú ý nhờ tốc phát triển và sự ảnh hưởng đáng kinh ngạc lên nhiều lĩnh vực. Vậy Blockchain là gì? Những ứng dụng của công nghệ Blockchain trong cuộc sống là gì? Cùng mình tìm hiểu dưới bài viết sau nhé.

Blockchain là gì?

Blockchain hay cuốn sổ cái là một cơ sở dữ liệu phân cấp lưu trữ thông tin được liên kết với nhau bằng mã hóa và có khả năng mở rộng theo thời gian.

Các khối (block) thông tin này hoạt động độc lập theo thời gian và chúng có thể mở rộng theo thời gian. Và điều đặc biệt là chúng được quản lý bởi những người tham gia vào hệ thống chứ không qua bất kỳ đơn vị trung gian nào.

Nghĩa là một khối thông tin khi ghi vào hệ thống lưu trữ Blockchain thì không có cách nào thay đổi được. Chỉ có thể bổ sung thêm khi đạt được sự đồng thuận của tất cả mọi người tham gia mạng.

Nó là hệ thống ngang hàng Peer to Peer loại bỏ tất cả mọi khâu trung gian, làm tăng cường an ninh, sự minh bạch và ổn định cũng như giảm thiểu chi phí và lỗi do con người gây ra.

Blockchain là gì?

Đặc điểm nổi bật của blockchain

Khi tìm hiểu blockchain là gì thì không thể không kể đến các đặc điểm nổi bật của blockchain:

  • Không thể làm giả, thay thế, thay đổi hoặc phá hủy các chuỗi blockchain, kể cả hacker chuyên nghiệp cũng không thể làm lung lay hệ thống này. Theo khái niệm ở trên thì chỉ có máy tinh lượng tử mới có thể mã hóa blockchain và công nghệ này chỉ biến mất khi không còn Internet.
  • Tính bất biến: dữ liệu đã được thêm vào blockchain không thể chỉnh sửa và được lưu trữ mãi mãi.
  • Tính bảo mật: thông tin và dữ liệu lưu trong blockchain sẽ được phân tán cho tất cả người dùng và đảm bảo an toàn tuyệt đối.
  • Tính minh bạch: người dùng đều có thể theo dõi các dữ liệu có trong sổ cái blockchain, có thể thống kê toàn bộ lịch sử giao dịch có trên nền tảng.
  • Hợp đồng thông minh (Smart Contract): là hợp đồng kỹ thuật số cho phép người dùng giao dịch, thực thi mà không cần qua trung gian.

Cách thức hoạt động của blockchain

  1. Khối (Block): Blockchain là một chuỗi các khối (block) được liên kết với nhau. Mỗi khối chứa một số lượng giao dịch và thông tin khác nhau.
  2. Giao dịch (Transaction): Mỗi giao dịch được thực hiện trong hệ thống blockchain được ghi lại và xác nhận bởi các thành viên trong mạng. Mỗi giao dịch chứa thông tin về người gửi, người nhận và số lượng tiền hoặc thông tin khác.
  3. Mỏ (Mining): Để xác nhận và ghi lại các giao dịch vào block, các thợ mỏ (miners) trong mạng phải giải quyết một bài toán khó để chứng minh rằng họ đã thực hiện công việc. Quá trình này được gọi là khai thác (mining) và thường liên quan đến việc tính toán một giá trị hash duy nhất cho khối mới.
  4. Xác nhận (Confirmation): Khi một block mới được tạo ra, nó sẽ được gửi đến toàn bộ các node trong mạng. Các node sẽ xác nhận tính hợp lệ của block và giao dịch bên trong nó. Sau khi block được xác nhận, nó sẽ được thêm vào blockchain và trở thành một phần của lịch sử giao dịch.
  5. Bảo mật (Security): Blockchain sử dụng mã hóa và công nghệ chữ ký số để đảm bảo tính bảo mật và xác thực trong quá trình truyền tải và lưu trữ dữ liệu. Mỗi block trong blockchain chứa thông tin về mã hash của block trước đó, từ đó tạo ra một chain không thể thay đổi và chống lại việc gian lận.
  6. Phân tán (Decentralization): Blockchain hoạt động dựa trên nguyên tắc phân tán, nghĩa là dữ liệu được lưu trữ và quản lý bởi nhiều máy tính trong mạng. Không có một tổ chức hoặc cá nhân nào có quyền kiểm soát toàn bộ hệ thống, điều này tạo ra tính minh bạch và đáng tin cậy cho dữ liệu.
Cách thức hoạt động của nền tảng blockchain tương đối đơn giản (Ảnh minh họa)
Cách thức hoạt động của nền tảng blockchain tương đối đơn giản (Ảnh minh họa)

Lịch sử hình thành blockchain

Blockchain là một công nghệ được phát triển vào năm 2008 bởi một cá nhân hoặc một nhóm người dùng mang tên Satoshi Nakamoto. Mục đích ban đầu của việc tạo ra blockchain là để hỗ trợ giao dịch tiền điện tử trong mạng Bitcoin.

Vào thời điểm này, các giao dịch tiền điện tử cần sự tin cậy và độ tin cậy của một bên thứ ba để kiểm tra và xác nhận giao dịch. Satoshi Nakamoto đã nhận ra rằng hệ thống này có thể gặp vấn đề về an ninh và hiệu suất. Vì vậy, ông đã đề xuất một giải pháp mới được gọi là blockchain.

Blockchain là một công nghệ lưu trữ thông tin trong các block liên kết với nhau một cách an toàn bằng cách sử dụng mật mã. Mỗi block chứa thông tin về các giao dịch đã xảy ra trong mạng lưới. Khi một block mới được thêm vào blockchain, nó sẽ được xác nhận bởi các thành viên trong mạng và kết nối với các block trước đó.

Ưu điểm và nhược điểm của Blockchain

Ưu điểm

  1. Bảo mật cao: Mỗi giao dịch trên Blockchain được mã hóa và liên kết với các giao dịch trước đó bằng một chuỗi mã hash. Điều này khiến việc thay đổi thông tin trong một khối trở nên rất khó khăn và yêu cầu sự tham gia của đa số các thành viên trong mạng.
  2. Không thể sửa đổi dữ liệu: Một khi thông tin đã được thêm vào Blockchain, nó không thể bị xóa hoặc sửa đổi. Điều này giúp tạo ra một hệ thống tin cậy và minh bạch, phù hợp cho việc lưu trữ thông tin quan trọng như giao dịch tài chính hoặc hợp đồng.
  3. Phân quyền: Blockchain không có một bên thứ ba trung gian để kiểm soát và giám sát giao dịch. Thay vào đó, nó dựa trên một mạng ngang hàng, trong đó mọi thành viên có quyền tham gia vào quyết định và xác minh giao dịch. Điều này tạo ra sự công bằng và khả năng tự trị cho các bên tham gia.
  4. Tính trong suốt và minh bạch: Mọi giao dịch được lưu trữ trên Blockchain có thể được truy cập công khai và kiểm tra bởi bất kỳ ai. Điều này giúp tạo ra tính trong suốt và minh bạch, giảm thiểu sự gian lận và lừa đảo trong giao dịch.

Nhược điểm

  1. Tốn năng lượng và tốc độ chậm: Quá trình xác minh và đồng bộ hóa giao dịch trên Blockchain yêu cầu một lượng lớn năng lượng và thời gian. Do đó, Blockchain có thể chạm một số rào cản về hiệu suất và tốc độ giao dịch, đặc biệt là khi mạng quá tải.
  2. Khó khăn trong việc thay đổi: Vì tính phân quyền và tính minh bạch, việc thay đổi trong một mạng Blockchain phải được đồng thuận bởi đa số các thành viên trong mạng. Điều này có thể gây ra khó khăn trong việc thực hiện các nâng cấp hoặc thay đổi quy tắc.
  3. Bị hạn chế về quy mô: Blockchain hiện tại đang gặp hạn chế về quy mô và khả năng xử lý. Một số loại Blockchain nhất định có giới hạn về số lượng giao dịch mà nó có thể xử lý trong một khoảng thời gian nhất định.
  4. Vấn đề bảo mật: Mặc dù Blockchain có tính bảo mật cao, nhưng không phải tất cả các hệ thống Blockchain đều hoàn toàn an toàn. Các lỗ hổng bảo mật và các cuộc tấn công vẫn có thể xảy ra, đặc biệt là trên các hệ thống Blockchain công cộng.

Ứng dụng của công nghệ blockchain trong đời sống

Mặc dù vẫn còn nhiều tranh luận về tương lai của công nghệ Blockchain, chúng ta không thể phủ nhận những lợi ích mà Blockchain đã và đang mang đến cho nhiều lĩnh vực đời sống, kinh doanh. 

Ứng dụng trong giải trí

Thông thường hầu hết các game truyền thống đều sử dụng mô hình tập trung, trong đó người chơi không có quyền sở hữu thực sự tài khoản cũng như các vật phẩm trong game. Tuy nhiên, hiện nay với các ứng dụng của Blockchain, thị trường trò chơi giải trí đã đã có thể hiện thực hóa được quyền sở hữu trên nền tảng phi tập trung.

Ứng dụng trong giải trí
Ứng dụng trong giải trí

Với tài khoản được được liên kết với token trên Blockchain và được duy trì bởi mạng phân tán, người chơi có thể sở hữu vĩnh viễn và kiểm soát tài sản của mình trong trò chơi. Đồng thời người chơi cũng có thể trao đổi và mua bán các vật phẩm trong game để kiếm tiền và thực sự rút được tiền nhờ NFT (non-fungible token) – một ứng dụng của công nghệ của Blockchain.

Dịch vụ tài chính, ngân hàng

Một trong những khó khăn lớn nhất của lĩnh vực tài chính – ngân hàng đó là bảo mật thông tin cũng như kiểm soát sự trung thực của các bên trung gian. Với việc ứng dụng công nghệ Blockchain, những vấn đề này có thể được giải quyết nhanh chóng, hiệu quả.

Ví dụ về ứng dụng của công nghệ Blockchain trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng bao gồm: 

  • Trực tiếp xác thực thông tin khách hàng và điểm tín dụng không cần thông qua trung gian.
  • Sổ cái kỹ thuật số giúp xác minh, thực hiện thanh toán và cập nhật thông tin các giao dịch ngang hàng một cách liên tục.
  • Tiền mã hóa, hệ thống tiền tệ phi tập trung (DeFi) giúp thực hiện giao dịch xuyên biên giới một cách nhanh chóng, chính xác.

Y tế, chăm sóc sức khỏe

Hiện nay rất nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam đang thúc đẩy quá trình số hóa lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe. Trong đó ứng dụng công nghệ Blockchain được sử dụng rộng rãi nhờ các tính năng đột phá so với các công nghệ truyền thống.

Một số ví dụ về ứng dụng của công nghệ Blockchain trong lĩnh vực y tế:

  • Sử dụng công nghệ để theo dõi và quản lý bệnh lý của khách hàng
  • Quản lý chuỗi cung ứng các sản phẩm thuốc và thiết bị y tế: Theo dõi toàn bộ từ đầu vào, nguồn gốc cũng như quá trình sử dụng của các vật tư y tế.
Ứng dụng trong y tế
Ứng dụng trong y tế

Logistics, chuỗi cung ứng

Công nghệ Blockchain giúp hỗ trợ ghi lại dữ liệu về toàn bộ vòng đời sản phẩm, bao gồm tất cả các bước của chuỗi cung ứng. Qua đó, giúp tăng hiệu quả trong quá trình trao đổi thông tin giữa các bên liên quan như theo dõi đơn đặt hàng, lưu trữ thông tin các biên lai, hoá đơn chứng từ, truy xuất nguồn gốc sản phẩm,….

Một số ví dụ về ứng dụng của Blockchain trong ngành Logistics, chuỗi cung ứng và xuất nhập khẩu:

  • Truy xuất nguồn gốc sản phẩm, xác thực các tài liệu có liên quan một cách rõ ràng và minh bạch.
  • Đóng gói thông minh (smart package) kèm theo mã in kỹ thuật số.
  • Kết hợp trí tuệ nhân tạo và IOT để giám sát hành trình và phương tiện vận chuyển.

Nông nghiệp

Một trong những thách thức lớn nhất của các sản phẩm nông nghiệp ở Việt Nam là vấn đề về truy xuất nguồn gốc nhằm nâng cao lòng tin cũng như sự trung thành của người tiêu dùng.

Bằng hệ thống sổ cái phân tán của công nghệ Blockchain giúp nhà bán lẻ, người tiêu dùng cũng như các bên có liên quan lưu trữ các thông tin giao dịch trong suốt quá trình sản phẩm từ nơi sản xuất đến cơ sở chế biến, mạng lưới nhà phân phối, siêu thị, cửa hàng bán lẻ và cuối cùng là người tiêu dùng.

Một số ví dụ về ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực nông nghiệp:

  • Quản lý chuỗi cung ứng sản phẩm, chuỗi phân phối hàng tồn kho.
  • Lưu trữ thông tin về hàng hóa, quy trình chăm sóc cũng như các tiêu chuẩn trong quá trình nuôi trồng thực phẩm.
  • Truy xuất nguồn gốc và vòng đời sản xuất các loại nông sản.
Ứng dụng trong Nông nghiệp
Ứng dụng trong Nông nghiệp

Lời kết

Trên đây là tổng quan thông tin về Blockchain là gì và các ứng dụng của công nghệ Blockchain. Có thể thấy rằng dù vẫn còn rất nhiều thách thức phía trước, nếu chúng ta tận dụng hiệu quả thì có thể khai thác rất nhiều tính năng của công nghệ Blockchain, giúp cho các hoạt động được diễn ra nhanh chóng, hiệu quả và an toàn hơn.

Công nghệ blockchain đã mở ra nhiều cơ hội mới và thay đổi cách chúng ta tương tác và quản lý thông tin trong đời sống. Sự phát triển tiếp tục của blockchain sẽ tiếp tục mang lại những ứng dụng tiềm năng và đột phá trong tương lai.

>>>Xem thêm: Web 3.0 là gì? Internet phi tập trung thông qua công nghệ Blockchain