Trong thế giới tiền điện tử đang liên tục phát triển, các khái niệm và thuật ngữ mới xuất hiện thường xuyên, và một thuật ngữ đã nhận được sự quan tâm đáng kể đó là DAO. Đây là công nghệ blockchain có thể cho phép vận hành một dạng tổ chức hoàn toàn mới, nơi mà mọi hoạt động được chạy hoàn toàn tự động mà không cần đến một bên điều hành trung tâm nào. Hãy theo dõi hết bài viết này sẽ cho các bạn thấy được một cái nhìn tổng quát hơn về DAO trong blockchain nhé!

DAO là gì?

DAO (Decentralized Autonomous Organization) là một cấu trúc tổ chức phi tập trung được xây dựng dựa trên công nghệ blockchain và thông qua các smart contract (hợp đồng thông minh). Mục tiêu chính của một DAO là tạo ra một hệ thống tự động hoạt động và quản lý mà không cần sự can thiệp của bất kỳ bên nào.

Trong một DAO, các quyết định và quy trình quản lý được thực hiện bằng cách sử dụng smart contracts được lập trình trước. Điều này đảm bảo rằng các hoạt động của DAO diễn ra theo các quy tắc đã được xác định trước mà không cần sự can thiệp của con người. Các thành viên của DAO thường có khả năng tham gia vào việc đưa ra quyết định bằng cách bỏ phiếu hoặc tham gia vào các thảo luận trực tuyến.

DAO có thể được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, chẳng hạn như trong quản lý tài sản số, tổ chức sự kiện, phân phối nguồn tài nguyên, và nhiều ứng dụng khác. Một số ví dụ tiêu biểu về DAO bao gồm "The DAO" - một dự án phát triển dựa trên Ethereum, và các dự án trong lĩnh vực tài chính phi tập trung.

Cách hoạt động của DAO

  1. Xác định Mục tiêu: Mục tiêu của DAO được định rõ và được viết trong hợp đồng thông minh. Điều này có thể là quản lý dự án, đầu tư vào các dự án tiềm năng, quản lý tài sản kỹ thuật số, và nhiều mục tiêu khác.
  2. Tạo Hợp đồng thông minh: Một hợp đồng thông minh được tạo ra trên một nền tảng blockchain (như Ethereum). Hợp đồng này chứa mã nguồn và các quy tắc cụ thể về cách DAO hoạt động, bao gồm cách thức đưa ra quyết định và phân phối tài sản.
  3. Tham Gia Cộng đồng: Bất kỳ ai muốn tham gia vào DAO đều có thể mua hoặc sở hữu một phần token DAO (thường được gọi là DAO token) thông qua việc đầu tư bằng tiền điện tử. DAO token đại diện cho quyền tham gia và quyết định trong DAO.
  4. Tham gia Quyết định: Các quyết định quan trọng về hoạt động của DAO (ví dụ: đầu tư, phân phối tài sản, thay đổi quy tắc) được đưa ra bởi cộng đồng dựa trên số lượng DAO token mà họ sở hữu. Mỗi DAO token có một phiếu bầu và những quyết định được đưa ra dựa trên số phiếu ủng hộ và số phiếu chống đối.
  5. Thực Thi Quyết định: Khi một quyết định được đưa ra, hợp đồng thông minh tự động thực hiện các hành động tương ứng. Ví dụ, nếu DAO quyết định đầu tư vào một dự án, hợp đồng sẽ thực hiện việc chuyển tài sản từ tài khoản DAO sang tài khoản dự án theo quy tắc đã được định trước.
  6. Giám sát và Thay đổi: DAO có thể thay đổi quy tắc và hoạt động của mình thông qua các đề xuất từ cộng đồng. Điều này có thể được thực hiện bằng cách tạo ra một phiên bản mới của hợp đồng thông minh hoặc thông qua cơ chế cập nhật khác mà cộng đồng đồng thuận.

Các loại hình DAO

DAO có 2 loại hình phổ biến nhất được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Token Based DAO

Token đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong sự vận hành của một DAO. Token được ví như mạch máu hiện diện ở khắp mọi nơi trong Crypto.

  • Các blockchain như bitcoin, Ethereum: Khi các Miner đảm bảo được tính bảo mật cho mạng lưới sẽ được nhận phần thưởng là token.
  • Trong các Protocol như Maker DAO, Uniswap, Sushi Swap, … token holders có quyền được biểu quyết các quyết định.

Token Based có ưu điểm là khả năng mở rộng rất tốt bởi bất kỳ cá nhân nào cũng quyền sở hữu token. Tuy nhiên, việc tận dụng nguồn lực và đi đến các thống nhất chung gặp nhiều khó khăn.

Organization – Shared based DAO

Organization đại diện cho một nhóm tổ chức có chung mục tiêu trong một lĩnh vực cụ thể. Các thành viên sẽ sử dụng Shares (cổ phần) để biểu quyết các quyết định của tổ chức.

Tiêu biểu như trong The LAO, khi tham gia góp vốn bạn sẽ nhận được lượng Shares tương ứng với số vốn đã góp. Bạn sẽ có các biểu về bỏ phiếu, đề xuất các dự án để các thành viên khác xem xét biểu quyết có nên đầu tư hay không.

Các DAO trong cùng một lĩnh vực không nhất thiết dùng chung một model mà có thể dùng nhiều model khác nhau. Như The LAO và Yield Guild Games tuy trong cùng một lĩnh vực Ventures DAO nhưng The LAO sử dụng Shared-Based model còn Yield Guild Games lại sử dụng model token-based với YGG token.

DAO hoạt động theo 2 loại là Token-based DAO và Share-based DAO.
DAO hoạt động theo 2 loại là Token-based DAO và Share-based DAO.

Ưu điểm của DAO

  1. Phi tập trung: DAO loại bỏ sự phụ thuộc vào một tổ chức trung tâm hoặc cá nhân duy nhất để ra quyết định. Thay vào đó, quyết định được đưa ra dựa trên cơ sở của sự thỏa thuận từ cộng đồng người tham gia.
  2. Bảo mật và minh bạch: Công nghệ blockchain là cơ sở của DAO, giúp đảm bảo tính bảo mật và minh bạch. Các giao dịch và quyết định của DAO được ghi lại một cách công khai và không thể thay đổi một cách dễ dàng.
  3. Tự động hóa: DAO hoạt động dựa trên các hợp đồng thông minh, cho phép quy trình và quyết định được thực thi tự động theo những luật lệ đã được xác định trước. Điều này giảm thiểu sự can thiệp con người và tối ưu hóa hiệu suất.
  4. Sự tham gia rộng rãi: Bất kỳ ai đều có thể tham gia vào DAO và tham gia vào quyết định. Điều này tạo điều kiện cho sự đa dạng trong quyết định và tạo cơ hội cho những người không có quyền lực truy cập vào quyết định truyền thống.
  5. Loại bỏ trung gian: DAO giúp loại bỏ trung gian trong các quá trình quản lý và ra quyết định, giảm thiểu chi phí và thời gian cần thiết để thực hiện các hoạt động.
  6. Tính minh bạch và kiểm tra được: Tất cả các giao dịch và quyết định trong DAO được ghi lại trên blockchain, cho phép mọi người có thể kiểm tra và xác minh tính chính xác và minh bạch của chúng.
  7. Khả năng tùy chỉnh: DAO có khả năng tùy chỉnh và linh hoạt để thích nghi với các mục tiêu và yêu cầu cụ thể của cộng đồng người tham gia.
  8. Khả năng mở rộng: Với cơ sở công nghệ blockchain, DAO có khả năng mở rộng mà không cần phải thay đổi cơ sở hạ tầng quá nhiều.

Hạn chế của DAO

  1. Khả năng thực thi hạn chế: Mặc dù DAO có thể tự động hóa nhiều quyết định và quy trình, nhưng vẫn có những quyết định phức tạp cần sự can thiệp của con người. Điều này đặc biệt đúng trong các tình huống không thể dự đoán trước, nơi cần có sự linh hoạt và đánh giá từ phía con người.
  2. Trách nhiệm pháp lý và trách nhiệm: Vấn đề pháp lý liên quan đến DAO vẫn chưa được giải quyết đầy đủ. Khi xảy ra vấn đề, việc xác định trách nhiệm và định rõ người chịu trách nhiệm trong môi trường phi tập trung có thể gặp khó khăn.
  3. Sự bất ổn về quyết định: Các quyết định trong DAO thường được đưa ra dựa trên nguyên tắc phi tập trung, nhưng việc đạt được sự thống nhất trong mọi quyết định có thể là một vấn đề. Sự không đồng tình có thể dẫn đến sự chia rẽ và ảnh hưởng đến hiệu quả của tổ chức.
  4. Tấn công 51%: Các mạng blockchain và DAO có thể bị tấn công bằng cách một nhóm người kẻ xấu chiếm hữu hơn 50% sức mạnh tính toán của mạng. Điều này có thể cho phép họ kiểm soát và thay đổi các quyết định và giao dịch.
  5. Vấn đề mở cửa toàn cầu: Một số DAO có thể gặp khó khăn trong việc giải quyết vấn đề mở cửa toàn cầu, đặc biệt là khi các quốc gia có các quy định và luật lệ khác nhau đối với tiền điện tử và blockchain.
  6. Khả năng thay đổi hệ thống: Mặc dù DAO có linh hoạt, việc thay đổi cấu trúc tổ chức và quy trình có thể gặp khó khăn do sự phức tạp của công nghệ và sự đồng thuận từ cộng đồng.
  7. Hiệu suất và mở rộng: Một số DAO có thể gặp khó khăn trong việc duy trì hiệu suất và khả năng mở rộng khi số lượng thành viên và quyết định gia tăng.
  8. Nguy cơ thông tin sai lệch: Do tính chất phi tập trung của DAO, việc kiểm soát thông tin và ngăn chặn thông tin sai lệch có thể gặp khó khăn, dẫn đến quyết định không chính xác.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự xuất hiện của DAO

  1. Tính minh bạch và an ninh: DAO dựa trên blockchain, một công nghệ mã hóa mạnh mẽ, giúp đảm bảo tính minh bạch trong quản lý và quyết định. Mọi giao dịch và quyết định đều được ghi lại trong chuỗi khối, giúp tránh gian lận và tham nhũng.
  2. Loại bỏ trung gian: DAO loại bỏ nhu cầu về các trung gian truyền thống như cơ quan quản lý hoặc tư cách pháp nhân. Thay vào đó, quyết định được thực hiện dựa trên mã lệnh thông minh và các nguyên tắc đã được đặt ra từ trước.
  3. Sự tham gia rộng rãi: Mọi người có thể tham gia vào DAO mà không cần phải thông qua các quy trình phức tạp. Điều này mở cửa cho sự đa dạng hóa và tham gia của cộng đồng rộng lớn.
  4. Tự động hóa quy trình: Các DAO thường được lập trình để thực hiện các quyết định dựa trên các điều kiện cụ thể. Điều này giúp tối ưu hóa quy trình và loại bỏ sự can thiệp của con người trong các nhiệm vụ cụ thể.
  5. Tiềm năng ứng dụng rộng rãi: DAO không chỉ giới hạn trong lĩnh vực tài chính và quản lý tài sản. Chúng có thể được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như nghệ thuật, giáo dục, y tế và nhiều lĩnh vực khác.

Triển vọng DAO trong tương lai

Trong bối cảnh hiện tại, cách thức hoạt động của các tổ chức truyền thống gây ra nhiều các vấn đề bức xúc trong dư luận xã hội như lạm dụng chức quyền, tham ô thao túng tài sản. Điều này tạo ra nhiều thiệt hại lớn cho doanh nghiệp. Do vậy mà DAO được nhiều người quan tâm và tìm hiểu.

Bên cạnh đó, lĩnh vực tiền điện tử được rất nhiều người quan tâm và tham gia vào thị trường này. DAO xuất hiện giúp nhiều người có thể dễ dàng tiếp cận để đầu tư sinh lời hiệu quả.

Ứng dụng DAO trong thực tế

Dưới đây là một số ví dụ về cách mà DAO đã được áp dụng trong thực tế:

  1. Tài chính và DeFi (Decentralized Finance): Trong lĩnh vực tài chính, DAO có thể được sử dụng để quản lý các quỹ đầu tư, quản lý và điều hành các giao dịch tài chính thông qua hợp đồng thông minh. Ví dụ như "MakerDAO" cho vay ổn định với sự tham gia của các thành viên DAO để quản lý vốn và lãi suất.
  2. Nghệ thuật và giải trí: DAO có thể được sử dụng để quản lý các hoạt động nghệ thuật, âm nhạc, trò chơi và giải trí. Các hình thức crowdfunding và phân phối lợi nhuận có thể được thực hiện thông qua các hợp đồng thông minh của DAO.
  3. Quản lý dự án: DAO có thể được áp dụng để quản lý các dự án phức tạp, cho phép cộng đồng tham gia vào việc đưa ra quyết định về hướng đi của dự án, phân chia nguồn lực và kiểm soát tiến độ.
  4. Bỏ phiếu và quyết định chính trị: DAO có thể giúp tạo ra các cơ chế bỏ phiếu và quyết định chính trị phân quyền. Điều này có thể cải thiện tính minh bạch và tương tác giữa chính trị gia và cử tri.
  5. Quản lý tài sản số và chuỗi cung ứng: DAO có thể được sử dụng để theo dõi và quản lý các tài sản số như tài liệu, sản phẩm và thông tin trong chuỗi cung ứng, tạo tính minh bạch và độ tin cậy.
  6. Giáo dục và nghiên cứu: DAO có thể được áp dụng để quản lý các dự án giáo dục và nghiên cứu, cho phép cộng đồng đóng góp ý kiến, phân chia nguồn lực và xác định hướng phát triển.
  7. Quyền sở hữu trí tuệ và bản quyền: DAO có thể được sử dụng để quản lý quyền sở hữu trí tuệ và bản quyền, giúp theo dõi việc sử dụng và phân chia lợi nhuận từ tác phẩm.

Một số dự án DAO nổi bật

Có nhiều dự án DAO đáng chú ý đang thu hút sự quan tâm và tham gia của cộng đồng. Dưới đây là một số dự án DAO nổi bật hiện tại:

  1. MakerDAO: Được thành lập vào năm 2014, là một trong những dự án DAO đầu tiên và nổi tiếng nhất. MakerDAO xây dựng nền tảng DeFi (Decentralized Finance) trên Ethereum, cho phép người dùng vay mượn tiền điện tử bằng cách đặt cọc Maker (MKR) và Dai (DAI). Cộng đồng MakerDAO tham gia vào việc quyết định và quản lý hệ thống.
  2. Aragon: Aragon là một dự án DAO tập trung vào việc xây dựng công cụ và hạ tầng để tạo ra và quản lý các DAO. Nền tảng của Aragon cho phép người dùng dễ dàng tạo ra DAO, quản lý thành viên và tài sản, và thực hiện quyết định trong cộng đồng. Aragon cung cấp các công cụ và giao diện người dùng thân thiện, giúp đẩy mạnh sự phát triển của DAO.
  3. Compound: Compound là một giao thức tài chính phi tập trung (DeFi) dựa trên Ethereum, cho phép người dùng gửi tiền điện tử và nhận lãi suất từ việc cho vay và vay mượn. Các quyết định và hoạt động của Compound được thực hiện thông qua DAO của nền tảng. Các cổ đông của Compound (COMP holders) có quyền tham gia bỏ phiếu và đóng góp vào quản lý và phát triển của giao thức.
  4. MolochDAO: MolochDAO là một dự án DAO tập trung vào việc hỗ trợ các dự án khởi nghiệp và phát triển trong lĩnh vực blockchain. Mục tiêu của MolochDAO là tạo ra một cộng đồng tài trợ xã hội, nơi các thành viên có thể đóng góp vào quỹ chung và thực hiện quyết định về việc tài trợ các dự án mới. MolochDAO đã tạo ra một mô hình tiên phong trong việc sử dụng DAO để hỗ trợ cộng đồng trong lĩnh vực công nghệ blockchain.

Lời kết

DAO cho phép các tổ chức thoát khỏi sự phụ thuộc vào các tổ chức truyền thống. Thay vì một thực thể trung tâm điều phối người tham gia, các quy tắc được vận hành tự động và hướng tới kết quả có lợi nhất cho toàn mạng.

Có thể nói DAO biểu hiện cho sự khao khát được làm chủ của con người, thoát khỏi sự phụ thuộc vào các tổ chức truyền thống. Qua bài viết trên chúng tôi rất hy vọng bài viết đã giúp bản hiểu rõ hơn về DAO là gì, cách thức hoạt động cũng như những tiềm năng trong tương lại của DAO nhé. Chúc bạn thành công!