• Proof of Reserves (PoR) là danh sách các ví mà sàn giao dịch sử dụng để lưu trữ tài sản crypto của người dùng.
  • PoR cho biết tiền của khách hàng có an toàn hay không, nghĩa là có đủ tiền để hỗ trợ cho tất cả các khoản tiền gửi.
  • Các công ty tiền điện tử có thể công bố kết quả kiểm toán PoR định kỳ hoặc theo dõi dự trữ theo thời gian thực trên trang web của họ.
  • PoR sử dụng công nghệ blockchain để xác minh công khai tài sản on-chain của công ty tiền điện tử.

Tại sao Proof-of-Reserves lại nổi lên sau sự sụp đổ của FTX?

Proof-of-Reserves đang ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là với sự sụp đổ của sàn giao dịch tiền điện tử FTX vào tháng 11 năm 2022 và lời kêu gọi từ sàn giao dịch tiền điện tử Binance về tầm quan trọng của tính minh bạch. Nó cũng sẽ trở nên quan trọng khi các cơ quan quản lý tìm cách thiết lập các tiêu chuẩn ngành để bảo vệ người tiêu dùng, vì bằng chứng về khoản dự trữ là một cách an toàn và minh bạch để đảm bảo rằng tiền của khách hàng được an toàn.

Proof-of-Reserves là gì?

Proof of Reserves (PoR) là một danh sách các địa chỉ ví thuộc nhiều blockchain khác nhau được các sàn giao dịch thông tin công khai đến cộng đồng. Các ví này là nơi sàn giao dịch lưu trữ tiền của người dùng.

PoR sử dụng cấu trúc dữ liệu an toàn được gọi là Merkle tree (hoặc hash tree), tổng hợp tổng số dư của tất cả khách hàng mà không để lộ bất kỳ thông tin cá nhân nào. Toàn bộ dữ liệu tổng hợp có thể truy cập thông qua Merkle root. Merkle root là dấu vân tay mật mã chống giả mạo mà kiểm toán viên có thể truy cập để xác minh thông tin số dư. Sử dụng cơ chế Merkle tree làm nền tảng cho công nghệ Blockchain giúp giữ an toàn và bảo vệ dữ liệu khỏi mọi hành vi giả mạo hoặc hack.

Quy trình triển khai PoR áp dụng Merle Tree của Binance
Quy trình triển khai PoR áp dụng Merle Tree của Binance

Nếu các sàn thực hiện đầy đủ các quy trình và có sự đảm bảo về mặt kỹ thuật cũng như có một bên kiểm toán thứ ba uy tín thì nhiều khả năng sự kiện tương tự như FTX sẽ không thể xảy ra.

Trong trường hợp các sàn giao dịch rơi vào tình trạng thiếu thanh khoản hoặc có nguy cơ phá sản (do các khoản đầu tư thua lỗ hoặc nợ xấu) thì với các điều kiện trên, người dùng vẫn có thể rút tiền bình thường.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu PoR có đủ để đảm bảo an toàn cho tài sản người dùng trên các sàn giao dịch tập trung?

Các công cụ theo dõi PoR

PoR đã được cập nhật trên các trang web và các kênh thông tin của các sàn giao dịch. Ngoài ra, một số công cụ khác có thể được dùng để theo dõi PoR, bao gồm:

  • Coinmarketcap: PoR sẽ xuất hiện khi bấm vào thông tin của từng sàn giao dịch.
  • DeFiLlama
  • Coingecko: Mục Exchange Reserves sẽ hiện ra khi bấm vào thông tin của từng sàn giao dịch.
  • Nansen Portfolio: Ngoài PoR của các sàn giao dịch, website này còn cung cấp địa chỉ ví của nhiều dự án khác.

Mối quan tâm về Proof-of-Reserves sau sự sụp đổ FTX

Mặc dù PoR đảm bảo rằng một công ty tiền điện tử có đủ tài sản để trang trải các khoản nợ của mình, nhưng đó chỉ là một ảnh chụp nhanh duy nhất trong thời gian, không phải là bản kế toán trực tiếp số dư theo thời gian. Nó cũng chỉ hiển thị tài sản on-chain của người giám sát; nó không theo dõi nguồn gốc của những tài sản đó (tức là liệu tài sản đó có được mượn cho mục đích kiểm toán hay không).

Hiện nay, CEX vẫn là một giải pháp hàng đầu cho các nhà đầu tư vì những tính năng của nó đem lại. Tuy nhiên, nếu CEX có xảy ra bất kỳ rủi ro nào thì mức độ của chúng đều rất nghiêm trọng và có thể gây ra nhiều hệ quả với nhiều bên liên quan và sự sụp đổ của FTX là ví dụ điển hình. Sự kiện FTX đã khiến các cơ quan chức năng vào cuộc thực hiện các cuộc điều tra nhằm vào thị trường crypto, đặc biệt là các sàn CEX. Sự ra đời của PoR có thể giúp làm dịu tình hình này.

Mục tiêu của Proof-of-Reserves

Mục tiêu của việc cung cấp PoR là mang lại sự minh bạch tài chính về bảng cân đối kế toán của công ty tiền điện tử, đặc biệt là liên quan đến tiền của khách hàng. Kiểm toán của bên thứ ba giúp người tiêu dùng tin tưởng rằng công ty tiền điện tử mà họ đang sử dụng có đủ thanh khoản để xử lý các hoạt động hàng ngày và quan trọng hơn là việc rút tiền của khách hàng.

Kiểm tra bằng PoR của một công ty tiền điện tử tạo ra một chứng nhận được gọi là chứng thực. Chứng thực cho thấy số dư dự trữ hiện tại của một công ty. Việc kiểm tra có thể được thực hiện theo lịch trình thường xuyên (chẳng hạn như hàng tháng hoặc hàng quý), nhưng một số công ty tiền điện tử cung cấp số dư bằng chứng dự trữ theo thời gian thực trên trang web của họ, được cập nhật nhiều lần trong ngày.

Proof of Reserve có phải là giải pháp tối ưu?

Nhiều người cho rằng PoR chỉ là hoạt động củng cố niềm tin của người dùng chứ không có nhiều ý nghĩa trong thực tế. Hãy cùng quay trở lại với sự kiện FTX - nguồn gốc cho sự ra đời của PoR. 

Như đã đề cập ở trên, PoR cho phép người dùng sớm nhận ra tình trạng tài sản của mình trên sàn (liệu đã bị “rút ruột” hay chưa?) và những hoạt động thay đổi số dư bất thường của sàn. Nhưng việc “sớm nhận ra” đó vẫn diễn ra sau khi các sàn CEX đã thực hiện các hành động đó (nếu có).

Do đó, dường như PoR vẫn chưa thể giải quyết toàn bộ bài toán về tính minh bạch của các sàn giao dịch tập trung hiện nay. Thậm chí cũng có ý kiến cho rằng, PoR chỉ là giải pháp để xoa dịu hoạt động điều tra các sàn CEX của các nhà chức trách sau sự kiện FTX.

Đồng sáng lập sàn giao dịch Kraken cho rằng PoR sẽ là vô nghĩa nếu không bao gồm các tài khoản có số dư âm, như nghĩa vụ nợ.

Do đó, người dùng vẫn sẽ phải tin rằng các sàn giao dịch vẫn đang hoạt động tốt cho đến khi rủi ro xảy ra. Vì thế trong tương lai, việc sử dụng PoR để củng cố niềm tin người dùng là hoàn toàn chưa đủ, các sàn giao dịch phải minh bạch thêm nhiều thành phần khác để đảm bảo lợi ích cho người dùng.

Lời kết

Bằng chứng dự trữ (PoR) là một bước đi đúng hướng đối với bất kỳ công ty tiền điện tử nào, đảm bảo rằng tiền của khách hàng được an toàn và chứng minh (bằng mật mã) rằng công ty có đủ thanh khoản. 

Khi có nhiều quy định hơn được đưa ra cho ngành công nghiệp tiền điện tử, bất kỳ sàn giao dịch tiền điện tử hoặc công ty nào đóng vai trò là người giám sát thay mặt cho khách hàng của họ sẽ được hưởng lợi từ việc kiểm tra PoR. Mặc dù quy trình này có một số nhược điểm (chẳng hạn như không theo dõi các khoản nợ của công ty), nhưng nó có thể mang lại sự đảm bảo cho khách hàng và củng cố niềm tin của họ.