Rug Pull là gì?
Rug Pull được xuất nguồn từ cụm từ “Pull the rug out from under someone” hay còn được dịch ra là “Qua cầu rút ván” hay “Kéo thảm”, là hình thức lừa đảo mà trong đó nhóm phát triển của một dự án tài chính phi tập trung (DeFi) chạy trốn với tiền của các nhà đầu tư bằng cách bán, hoặc rút hết thanh khoản khiến giá token của dự án đó giảm về 0.
Trong DeFi, thanh khoản là thuật ngữ đề cập đến số lượng tài sản tiền mã hóa được đổ vào một pool thanh khoản và được khóa trong một hợp đồng thông minh. Thanh khoản là một yếu tố quan trọng để vận hành một AMM và các sàn giao dịch phi tập trung như Uniswap, SushiSwap…
Tương tự như các sàn giao dịch tập trung, tính thanh khoản là một thành phần không thể thiếu trong các giao thức DeFi. Khi người dùng thực hiện giao dịch trên các giao thức DeFi có được nguồn thanh khoản dồi dào sẽ hạn chế được rủi ro trượt giá của các tài sản tiền mã hóa.
Rug pull thường xảy ra trong không gian DeFi bởi việc tạo một loại tiền mã hóa mới rất đơn giản. Bên cạnh đó việc dự án niêm yết token của mình trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) cũng không cần phải trải qua quy trình KYC hay kiểm tra code một cách kỹ càng.
Cách vận hành của Rug Pull
Rug Pull là một hình thức lừa đảo trong thị trường tiền điện tử, trong đó những kẻ gian lợi dụng lòng tin của nhà đầu tư để chiếm đoạt một lượng lớn tiền và tài sản trong dự án tiền điện tử. Dưới đây là cách mà một Rug Pull thường được thực hiện:
- Phát hành token: Đội ngũ lừa đảo sẽ tạo ra một token hoặc tài sản dưới dạng smart contract. Họ đưa những token này vào một Liquidity Pool (bể thanh khoản) và cung cấp thanh khoản bằng cách đặt vào một số lượng token khác có giá trị, chẳng hạn như BTC, ETH, BNB hoặc stablecoin. Điều này tạo ra giá trị ban đầu cho token scam.
- Tạo FOMO và tăng giá: Đội ngũ lừa đảo tiến hành tạo FOMO (Fear Of Missing Out) bằng cách đẩy giá token, thông qua các chiến dịch truyền thông hoặc các biện pháp khác để thu hút nhà đầu tư. Khi giá token tăng một cách nhanh chóng, nhiều người tham gia mua để cố gắng tận dụng cơ hội tăng giá.
- Rug Pull: Khi giá token đã tăng đủ cao và có sự quan tâm lớn từ cộng đồng, đội ngũ lừa đảo thực hiện Rug Pull bằng cách rút toàn bộ thanh khoản của dự án.
Cách thức rút này có thể chia thành hai loại:
Fast Rug Pull: Giá token tụt gần về 0 ngay lập tức.
Slow Rug Pull: Giá token tụt dần dần trong một thời gian dài.
Các lý do cho việc đội ngũ lừa đảo có thể thực hiện Rug Pull liên quan đến việc tạo ra smart contract với các dòng lệnh có lợi cho việc rút vốn đột ngột hoặc hạn chế khả năng bán token. Họ có thể kiểm soát các điều khoản trong smart contract để thu hẹp khả năng truy cập và giao dịch của nhà đầu tư.
Một cách khác là đội ngũ lừa đảo nắm giữ số lượng lớn token để có quyền biểu quyết và kiểm soát quyết định trong dự án. Họ có thể sử dụng quyền này để tăng giảm thanh khoản của dự án theo ý muốn, đồng thời tạo ra các biện pháp để tăng giá hoặc giảm giá token trong lợi ích của họ.
Dấu hiệu nhận biết dự án rug pull
- Danh tính của đội ngũ không rõ ràng: Nếu đội ngũ phát triển dự án không tiết lộ thông tin cá nhân của họ, đây có thể là dấu hiệu đáng ngờ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải tất cả các dự án ẩn danh đều là lừa đảo, vì có nhiều dự án tốt không công khai danh tính đội ngũ.
- Whitepaper không đầy đủ và không rõ ràng: Whitepaper là tài liệu quan trọng để hiểu về dự án. Nếu whitepaper được viết kém chất lượng, khó hiểu và không cung cấp thông tin đầy đủ về dự án, có thể đây là dấu hiệu cho thấy dự án không có ý tưởng hoặc công nghệ thực sự.
- Phân bổ token không cân xứng: Kiểm tra tỷ lệ phân bổ token cho đội ngũ phát triển. Nếu tỷ lệ này quá cao, có thể dự án không đáng tin cậy. Ngoài ra, nếu không có thời gian khóa token rõ ràng sau IDO (Initial DEX Offering), có nguy cơ các nhà phát triển rút hết thanh khoản bất cứ lúc nào, gây mất giá trị và thanh khoản của token.
- Tính thanh khoản và tổng giá trị bị khóa (TVL) thấp: Kiểm tra khối lượng giao dịch token trong 24 giờ qua để đánh giá tính thanh khoản. Nếu khối lượng giao dịch thấp, giá của token có thể dễ dàng bị thao túng. Hơn nữa, xem tổng giá trị bị khóa (TVL) đối với các dự án DeFi, đặc biệt là các dự án có cơ chế staking hoặc cung cấp thanh khoản. TVL cao có thể cho thấy sự tin tưởng và ủng hộ của cộng đồng, trong khi TVL thấp có thể là dấu hiệu tiềm ẩn về rủi ro.
Phân loại Rug Pull phổ biến nhất hiện nay
- Đánh cắp thanh khoản: Nhà phát triển tạo ra một nhóm thanh khoản với một mã thông báo lừa đảo và một loại tiền mã hoá hợp pháp, như Ether. Khi nhà đầu tư mua mã thông báo giả mạo, giá trị tăng lên và ETH được đổ vào nhóm thanh khoản. Sau đó, nhà phát triển rút ETH, để lại mã thông báo vô giá trị và lợi dụng tiền của nhà đầu tư.
- Vô hiệu hóa khả năng bán token: Nhà phát triển thêm mã để ngăn các nhà đầu tư bán lại tiền của họ. Khi nhà đầu tư muốn bán, họ nhận ra rằng không thể làm điều đó, và cuối cùng, nhà phát triển sẽ bán tất cả mã thông báo lừa đảo và biến mất.
- Nhà phát triển rút tiền mặt: Nhà phát triển tạo ra một dự án với lời hứa và giá trị được thổi phồng. Nhưng thực tế, mã thông báo không có giá trị, và nhà phát triển sẽ rút tiền từ đầu tư của nhà đầu tư. Việc này có thể xảy ra cùng một lúc hoặc theo thời gian, khiến nhà đầu tư mất mã thông báo và vốn đầu tư của họ.
Những sự kiện rug pull đã xảy ra trong thời gian gần đây
- AnubisDAO: AnubisDAO là một loại tiền mã hóa dựa trên memecoin được tách ra từ OlympusDAO. Dự án này đã huy động được 60 triệu đô la Mỹ thông qua một sự kiện ICO với sự tham gia của nhiều nhà đầu tư. Tuy nhiên, số tiền thu được đã được chuyển vào một ví duy nhất và trong vòng chưa đầy 24 giờ, số tiền này đã biến mất một cách bí ẩn.
- Meerkat Finance: Meerkat Finance là một dự án DeFi chạy trên Binance Smart Chain. Chỉ sau hơn 1 ngày kể từ khi ra mắt, các hầm giữ của dự án đã bị xâm phạm bảo mật và nhóm phát triển đã sử dụng hơn 31 triệu đô la Mỹ. Trên thực tế, hợp đồng của Meerkat Finance đã được sửa đổi để cho phép nhóm phát triển rút hết số tiền trong các hầm trước khi dự án được giới thiệu.
- Luna Yield: Luna Yield là một dự án tổng hợp lợi nhuận dựa trên blockchain Solana. Nhóm phát triển của giao thức này đã rút tiền và lấy đi một số lượng lớn token trị giá gần 10 triệu đô la Mỹ. Ngay sau đó, tất cả các kênh truyền thông xã hội và trang web chính thức của dự án đã bị vô hiệu hóa.
- TurtleDEX: TurtleDEX là một sàn giao dịch phi tập trung xây dựng trên mạng Binance Smart Chain. Dự án này đã huy động khoảng 9.000 BNB (tương đương 2,5 triệu đô la Mỹ) thông qua một vòng pre-sale. Tuy nhiên, nhóm phát triển đã rút hết thanh khoản và hoán đổi token TTDX thành ETH, sau đó bán ETH trên sàn giao dịch Binance.
Cách phòng chống Rug Pull
Trước khi ra quyết định đầu tư một dự án, các bạn cần kiểm tra các mục dưới đây để hạn chế gặp phải những dự án lừa đảo:
- Kiểm tra độ uy tín của đội ngũ phát triển
- Kiểm tra dữ liệu on-chain để tìm kiếm các dấu hiệu bất thường
- Kiểm tra Tokenomics
- Kiểm tra Website, và mức độ tương các tài khoản mạng xã hội của dự án
- Kiểm tra Github để theo dõi tiến độ cập nhật dự án
Tổng kết
Khi ngành công nghiệp blockchain đang phát triển lớn mạnh hơn, việc Rug pull đang trở nên phổ biến hơn trong tiền mã hoá và DeFi, trong khi các trò gian lận cũng bắt đầu gây hại cho không gian NFT. Nhưng với sự nghiên cứu kỹ lưỡng và tìm kiếm những dấu hiệu rõ ràng, các nhà đầu tư có thể tránh được chúng.
Hy vọng những hướng dẫn chia sẽ về Rug pull ở trên sẽ mang lại cho các bạn thêm kiến thức lừa đảo và phòng tránh nó trong thị trường này. Chúc bạn luôn đầu tư thành công và an toàn nhất để đảm bảo được tài sản của mình.
>>>Xem thêm: Đầu tư Crypto và những điều cần lưu ý
