Tokenomics là thuật ngữ dùng để mô tả hệ thống kinh tế liên quan đến việc phát hành và quản lý token trong một mạng lưới tiền điện tử. Hãy theo dõi bài viết dưới đây để nắm vững hơn về Tokenomic là gì? Và vì sao nó lại quan trọng nhé.

Tokenomics là gì?

Là một từ ghép của “token” và “economics”, tokenomics là một thành phần quan trọng của việc thực hiện nghiên cứu cơ bản về một dự án tiền mã hóa. Ngoài việc xem xét Whitepaper, đội ngũ sáng lập, lộ trình và sự phát triển của cộng đồng, tokenomics là trọng tâm để đánh giá triển vọng tương lai của một dự án blockchain. Các dự án tiền mã hóa nên thiết kế tokenomics một cách kỹ lưỡng để đảm bảo sự phát triển lâu dài bền vững của dự án.

Tokenomics là một thuật ngữ chỉ tính kinh tế của token. Nó mô tả các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng và giá trị của token, bao gồm nhưng không giới hạn ở việc tạo và phân phối token, cung và cầu, cơ chế khuyến khích và kế hoạch đốt token.

Đối với các dự án tiền mã hóa, tokenomics được thiết kế tốt là một yếu tố rất quan trọng để thành công. Đánh giá tokenomics của một dự án trước khi quyết định tham gia là điều cần thiết đối với các nhà đầu tư và các bên liên quan.

Tokenomics là gì?
Tokenomics là gì?

Các yếu tố tạo nên Tokenomics

Cung Coin/Token (Token Supply)

Mỗi token sẽ có ba loại cung:

  • Cung lưu thông (Circulating Supply): Tổng số lượng token đang được giao dịch và lưu hành trên thị trường.
  • Tổng cung (Total Supply): Tổng số lượng token đang lưu thông và đang bị khóa, không bao gồm số lượng bị đốt (burnt).
  • Cung tối đa (Max Supply): Tổng cung tối đa mà một token có thể phát hành trên thị trường.

Vốn hoá thị trường và định giá tối đa (MarketCap và Fully Diluted Valuation)

Vốn hoá thị trường (Market Capitalization): Đây là giá trị vốn hoá của dự án dựa trên số lượng token đang lưu thông trên thị trường tại một thời điểm nhất định. Công thức tính vốn hoá thị trường là:

Vốn hoá thị trường = Giá token (Token Price) x Cung lưu thông (Circulating Supply).

Định giá tối đa (Fully Diluted Valuation – FDV): Đây là giá trị vốn hoá của dự án khi toàn bộ token trong tổng cung được phát hành. Công thức tính định giá tối đa là:

Định giá tối đa = Giá token (Token Price) x Tổng cung (Total Supply).

Token quản trị (Governance Token)

Trong mô hình quản trị trong lĩnh vực tiền điện tử, governance token được sử dụng để bỏ phiếu và tham gia vào việc ra quyết định quan trọng ảnh hưởng đến dự án. Chủ sở hữu của governance token có quyền tham gia vào quá trình ra quyết định và thể hiện sự ủng hộ hoặc không ủng hộ các đề xuất thay đổi trong hệ thống.

Phân bổ token (Token Allocation)

Phân bổ token sẽ phụ thuộc vào mục đích và ứng dụng của token trong dự án.

  • Team: Token được phân bổ cho các thành viên như Developer, Founders, Employees, Advisors. Thông thường, phần trăm phân bổ cho nhóm này là từ 5% đến 20%. Quá ít token có thể làm thiếu động lực phát triển dự án, trong khi phân bổ quá nhiều token có thể gây mất cân bằng và thiếu sự công bằng.
  • Foundation Reserve: Là phần dự trữ của dự án để phát triển sản phẩm và tính năng mới trong tương lai. Tuy không có phần trăm cụ thể, thường dành khoảng 20% - 40% tổng cung token của dự án cho dự trữ này.
  • Liquidity Mining: Đây là phần phân bổ lớn nhất trong các dự án DeFi gần đây. Liquidity Mining được sử dụng để tạo ra token để thưởng cho người dùng cung cấp thanh khoản trong các giao dịch DeFi.
  • Seed/Private/Public Sale: Token được phân bổ để bán trong ba giai đoạn: Seed Sale, Private Sale và Public Sale, nhằm huy động vốn cho dự án.
  • Airdrop/Retroactive: Airdrop và phân phối ngược là các cách thức dự án sử dụng để tiếp cận và phân phối token cho các nhà đầu tư.

Những yếu tố này cùng nhau tạo nên cấu trúc phân bổ token trong dự án, và hiểu rõ về chúng giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định chính xác khi tham gia vào dự án.

Token Sale

Các dự án thường huy động vốn thông qua việc bán một lượng token của mình, tương tự như cách các công ty cổ phần bán cổ phiếu cho cổ đông và kèm theo thời gian lock cố định.

Trong những năm 2017-2018, các dự án thường bán số lượng token lớn cho các quỹ đầu tư và thời gian lock ngắn, dẫn đến việc sau khi được unlock, các quỹ đầu tư nhanh chóng bán ra với giá rẻ, ảnh hưởng đáng kể đến quá trình phát triển của dự án.

Vì vậy, trong thời gian gần đây, các dự án thường có xu hướng lock trong thời gian dài. Việc unlock từng phần giúp tránh sự sụt giá mạnh, đảm bảo sự ổn định và cho phép dự án phát triển một cách bền vững.

Tuy nhiên, một số dự án chọn hình thức Fair-launch, tức là mở bán công khai và không có sự ưu tiên cho bất kỳ nhà đầu tư nào.

Token Use Case

Token Use Case (Trường hợp sử dụng token) đề cập đến các trường hợp mà token được sử dụng. Đây là yếu tố quan trọng để đánh giá giá trị nội tại của một token.

Token thường được sử dụng cho các mục đích sau:

  1. Trả phí giao dịch: Người dùng phải trả phí giao dịch cho việc xác minh và ghi dữ liệu lên blockchain, chẳng hạn như sử dụng ETH để thanh toán phí giao dịch trên mạng Ethereum.
  2. Staking: Người dùng có thể gửi token vào hệ thống staking để nhận lãi suất hoặc phần thưởng. Điều này giúp giảm sự lạm phát và điều chỉnh cung cấp token trên thị trường.
  3. Farming: Người dùng cung cấp thanh khoản và nhận phần thưởng token từ các giao thức DeFi. Phần thưởng có thể là token của giao thức đó hoặc token khác có giá trị.
  4. Governance: Người nắm giữ token tham gia vào quyết định và biểu quyết về phát triển và thay đổi của dự án.
  5. Các ứng dụng khác: Token cũng có thể được sử dụng để giảm phí giao dịch, phân cấp thành các tier hoặc tham gia vào các vòng bán presale.

Tầm quan trọng của Tokenomics

Tokenomics quan trọng vì nó có một số ảnh hưởng lớn đến dự án tiền điện tử hoặc sản phẩm blockchain. Dưới đây là một số lý do vì sao tokenomics đóng vai trò quan trọng:

  1. Quyền sở hữu và lợi ích: Tokenomics xác định quyền sở hữu và lợi ích mà các chủ sở hữu token nhận được. Nó có thể bao gồm quyền biểu quyết, quyền chia sẻ lợi nhuận hoặc quyền truy cập vào các dịch vụ và chức năng trong mạng lưới blockchain.
  2. Quản lý cung cấp và cung cầu: Tokenomics định nghĩa quy tắc về cung cấp và cung cầu của token. Việc quản lý số lượng token có sẵn và tốc độ phát hành có thể ảnh hưởng đến giá trị của token. Tokenomics cung cấp các cơ chế để kiểm soát việc tạo mới token, đốt token hoặc thậm chí sửa đổi cung cấp token theo nhu cầu của thị trường.
  3. Kích thích hành vi và thúc đẩy tham gia: Tokenomics có thể thiết kế để kích thích hành vi và thúc đẩy người dùng hoặc các thành viên trong cộng đồng tham gia vào mạng lưới blockchain. Điều này tạo ra sự động lực và thu hút người dùng để tham gia vào dự án.
  4. Tài trợ và tài chính: Tokenomics có thể cung cấp một phương thức tài trợ và tài chính cho dự án. Việc phát hành và bán token trong quá trình ICO (Initial Coin Offering) hoặc STO (Security Token Offering) có thể giúp thu thập vốn để phát triển dự án. Token cũng có thể được sử dụng như một công cụ tài chính để giao dịch, đầu tư hoặc cung cấp thanh khoản cho người dùng.

Tổng kết

Tokenomics là một khái niệm cơ bản cần hiểu nếu bạn muốn tham gia vào lĩnh vực tiền mã hóa. Thuật ngữ này chỉ tất cả các yếu tố chính ảnh hưởng đến giá trị của một token. Điều quan trọng cần lưu ý là không có yếu tố duy nhất nào là quyết định tất cả.

Đánh giá của bạn nên dựa trên nhiều yếu tố nhất có thể và nên được phân tích một cách tổng thể. Cần kết hợp phân tích tokenomics với các công cụ phân tích cơ bản khác để đưa ra nhận định đúng đắn về triển vọng tương lai của một dự án và giá của token.