Ở giai đoạn 2022-2023, cụm từ SocialFi chưa được giới crypto Việt Nam biết đến nhiều do sự lấn át của các định nghĩa về Web3. Theo đó, SocialFi chỉ là một phần nhỏ của khái niệm Web3 - khái niệm vốn có nhiều khía cạnh, nhiều cách giải thích.

Tuy nhiên, đến cuối 2023 và đầu 2024, báo cáo của các đơn vị research lớn như Binance Research, Messari, Galaxy Digital và các hội thảo về crypto bắt đầu nhắc đến SocialFi (DeSo) nhiều hơn, bên cạnh xu hướng DePin và DeSci. Sự quan tâm này cũng khiến dòng vốn lớn tham gia, giúp các token dẫn đầu mảng SocialFi đạt mức tăng trưởng đáng kể, không thua kém các trend hot khác như AI, Meme, RWAs.

SocialFi là gì?

Ở mức đơn giản, có thể hiểu SocialFi là sự kết hợp giữa mạng xã hội (Social Media) và tài chính phi tập trung (DeFi). Tuy nhiên, thực tế thị trường cho thấy nhiều dự án nổi bật được xét vào nhóm SocialFi hiện chưa có, hoặc không có ý định kết hợp yếu tố DeFi. Vì vậy có thể chia SocialFi thành 2 nhóm chính như sau:

Mô hình mạng xã hội truyền thống được kết hợp yếu tố blockchain, chưa có token, chưa tài chính hóa. Ví dụ tiêu biểu là Farcaster.

Các dự án mạng xã hội được tài chính hóa, đã phát hành token, hoặc token hóa, NFT hóa nội dung, hỗ trợ người dùng gặt hái lợi nhuận. Ví dụ Friend.tech, DESO, FantasyTop.

Phân loại các dự án SocialFi theo mô hình hoạt động

Để hiểu rõ hơn về hệ sinh thái SocialFi, có thể chia các dự án thành 4 mô hình hoạt động chính sau:

Mạng xã hội nền tảng

Đây là những dự án quy mô, mang tính tổng quát nhất, gần với mạng xã hội truyền thống nhất, cũng có thể xem đây là ‘Layer1’ của SocialFi. Đồng thời cũng là những dự án gọi vốn lớn, dẫn đầu mảng mảng, phát triển đa dạng sản phẩm nhằm phục vụ hệ sinh thái. Nhiều ứng dụng SocialFi khác được xây dựng trên chính những nền tảng này.

Những cái tên tiêu biểu gồm:

  • Farcaster: Dự án nhận được sự ủng hộ của Vitalik.
  • Lens: Dự án từng thu hút nhà đầu tư nhờ mô hình mint NFT account, với đỉnh điểm mỗi account có giá 300-400 USD.
  • Cyber Connect: Đa dạng sản phẩm, đang phát triển account abstraction, đầu tư lớn để xây dựng cộng đồng.
  • DESO: Dự án SocialFi từng gọi vốn 200 triệu USD.
  • X hay Twitter: Từ góc độ nào đấy, X của tỷ phú Elon Musk rất có khả năng được tích hợp blockchain hoặc ứng dụng crypto.

Token hóa KOLs

Mô hình hoạt động của các dự án này xoay quanh việc token hóa chính "sự hiện diện" của các KOL. Ví dụ với Friend.tech, mỗi KOLs được đại diện bởi một key. Để vào nhóm chat riêng với họ, fan hâm mộ và người dùng cần bỏ tiền mua key, càng nhiều người mua key, giá key sẽ càng tăng. Người dùng có thể bán key kiếm lời, còn KOL được chia sẻ một phần doanh thu từ phí giao dịch key.

Một ví dụ tiêu biểu khác trong nhóm "Token hóa KOLs" là FantasyTop. Dự án này biến những KOLs trên mạng xã hội X thành NFT thẻ bài. KOLs hoạt động càng tích cực, chỉ số của thẻ sẽ càng mạnh và người sở hữu có thể tăng tỷ lệ thắng khi đấu game thẻ bài cùng những người chơi khác.

Token hóa Content

Cách hoạt động của các dự án dạng này dễ hiểu hơn. Tương tự như YouTube, hay X, nhà sáng tạo sẽ đăng tải nội dung dưới dạng video, text, audio lên các nền tảng tích hợp blockchain và nhận thưởng token nhờ sự đóng góp của mình.

Dự án tiêu biểu trong nhóm này có thể kể đến
Contentos (COS) – dành cho video

Audios (AUDIO) – dành cho âm nhạc

Pods – dành cho Podcast

Mirror – dành cho các bài viết blog

Ngoài ra còn nhiều dự án khác đang build được cộng đồng khá tốt như DEGEN, ENJOY, Higher

Ứng dụng cuối:

Những ứng dụng này được tối ưu UI và UX nhằm hỗ trợ người dùng tương tác, tương tự các app mạng xã hội truyền thống như Facebook, X, Telegram. Nhóm này thường là sản phẩm của nhóm 1 – các "Mạng xã hội nền tảng".

Hiện nhiều người dùng đang tham gia các ứng dụng dạng này với hi vọng nhận airdrop trong tương lai. Các dự án có thể kể đến gồm Warpcast (Cũng phát triển từ Farcaster), Drakula, Interface, Phaver...

Tổng kết:

Ngoài cơ hội đầu cơ nhằm gặt hái lợi nhuận từ airdrop và token tăng giá, các dự án SocialFi đang giúp người dùng có thể thực sự sở hữu danh tính trên không gian mạng, đồng thời kiếm lời từ nội dung, kiến thức do họ chia sẻ. Cộng đồng có thể kỳ vọng sự phổ biến của mạng xã hội thuần crypto trong tương lai, nơi mọi dữ liệu, nội dung và hoạt động đều diễn ra trên blockchain, kết hợp với mạng thanh toán xoay quanh tiền điện tử.