Giới thiệu

Bạn đã bao giờ phải nộp hồ sơ tài chính hoặc y tế chứa nhiều thông tin riêng tư chỉ để chứng minh rằng bạn đủ khả năng vay vốn, hoặc cơ thể không gặp vấn đề nghiêm trọng chưa? Nhưng nếu bạn chỉ cần chứng minh rằng thu nhập của mình ổn định, hoặc sức khỏe tốt mà không cần tiết lộ rằng bạn vừa mua 100 đô Nutella, hoặc bị trầy gối do ngã xe thì sao? Đó chính là một ví dụ điển hình – và cũng là tiềm năng ứng dụng – của Zero-Knowledge Proof (ZKP).

Zero-Knowledge Proof (ZKP) là gì?

Zero-Knowledge Proof (ZKP) là phương pháp chứng minh một mệnh đề đúng mà không cần tiết lộ nội dung của mệnh đề đó.

Ví dụ, bạn vừa giải xong trò chơi Wordle trước bạn bè. Thay vì tiết lộ đáp án, bạn chỉ cần chia sẻ ảnh kết quả với các ô màu xanh. Mọi người sẽ biết bạn đã giải đúng, nhưng không ai biết chính xác đáp án là gì trừ khi họ đã có sẵn. Đây là dạng ZKP không tương tác (non-interactive), trong khi ZKP tương tác yêu cầu người kiểm chứng phải trao đổi nhiều vòng với người chứng minh.

Cơ chế này tạo ra rất nhiều ứng dụng trong ngành đề cao tính bảo mật – đặc biệt là tiền mã hóa và blockchain. Hai trong số những tiến bộ nổi bật là zk-SNARKs và zk-STARKs.

zk-SNARKs và zk-STARKs

  • zk-SNARKs (Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge): nổi bật với tính không tương tác, cho phép blockchain xác minh quyền sở hữu tài khoản và số dư giao dịch mà không tiết lộ địa chỉ hay số tiền. Tuy nhiên, zk-SNARKs phụ thuộc vào đường cong elliptic và cần “trusted setup”, khiến nó dễ bị tấn công lượng tử. Dù vậy, công nghệ này giúp giảm dung lượng block và chi phí gas, và đã có cộng đồng lớn từ năm 2012.
  • zk-STARKs (Zero-Knowledge Scalable Transparent Argument of Knowledge): ra đời năm 2018, tập trung vào khả năng mở rộng và minh bạch. Không cần trusted setup, chống tấn công lượng tử, nhưng tạo block lớn hơn và đòi hỏi nhiều tài nguyên tính toán.

Ứng dụng của ZKP trong Crypto

1. Xác minh danh tính

Truyền thống, bạn phải cung cấp toàn bộ thông tin cá nhân để chứng minh danh tính. Với ZKP, bạn chỉ cần tạo một credential để chứng minh tính hợp lệ mà không tiết lộ chi tiết nhạy cảm.

2. Merkle Tree Proof of Reserves

Merkle Tree là cấu trúc dữ liệu dạng cây nhị phân giúp xác minh tính toàn vẹn mà không cần kiểm tra toàn bộ dữ liệu. Đây là phương pháp phổ biến để chứng minh sàn giao dịch có đủ quỹ dự trữ.

Bitget luôn ưu tiên sự minh bạch và đã áp dụng Merkle Tree Proof of Reserves để người dùng có thể trực tiếp kiểm chứng: Bitget Proof of Reserves.

3. Zk-rollups

Zk-rollups là giải pháp mở rộng giúp gom nhiều giao dịch thành một, giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý. Các dự án tiêu biểu gồm Polygon zkEVM, zkSync, Loopring, và Immutable X – đều ứng dụng zk-rollup để cải thiện trải nghiệm trên blockchain Ethereum.

Kết luận

Zero-Knowledge Proof không chỉ là một công nghệ mật mã học mà còn là nền tảng cho tương lai của crypto và blockchain. Với các ứng dụng như xác minh danh tính, Proof of Reserves, hay zk-rollups, ZKP ngày càng chứng minh vai trò quan trọng trong việc đảm bảo bảo mật và minh bạch.

Là một trong những sàn giao dịch tiên phong, Bitget đã tích hợp các giải pháp như Merkle Tree Proof of Reserves để củng cố niềm tin và bảo vệ tài sản người dùng. Đăng ký và khám phá thêm các dự án như Polygon, Loopring, Immutable X, Mina ngay hôm nay tại Bitget.com.